D. Beste ÇEVĐK
Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Müzik Eğitimi ABD BALIKESĐR
Özet
C. Debussy, paralel aralıkların kullanımı, ton hissinin zayıflaması gibi armonik alanda
ortaya koyduğu yenilikler ile armoniye özgürlük kazandıran bir bestecidir. Ayrıca tam
ton ya da politonal gibi yeni gamları kullanarak müzikte yeni bir çığır açmıştır. C.
Debussy, 19. yüzyıl sonu klasik batı müziğine yeni kimlik kazandırarak, kendinden
sonra gelen bestecilere de önder olmuştur.
Bu çalışmada izlenimcilik ve sembolizm tanıtılmış, 20. yüzyıl bestecilerinin ufuklarını
genişleten C. Debussy’ nin biyografisi ve eserleri hakkında bilgi verilerek, müziğe ve
piyano yazısına armonik, estetik ve teknik açıdan getirdiği yenilikler tartışılmıştır.
Anahtar kelimeler: C. Debussy, izlenimcilik, sembolizm, modern müzik, piyano.
The pioneer of modern music: Claude Debussy, his life,
compositions and contributions to music
Abstract
C. Debussy is a composer who brought in freedom to harmony by innovations in
harmonic field such as the use of parallel intervals and weakening the tonality feelings.
Moreover he became a pioneer of a new era in music by using new scales like exact or
polytonal tones. C. Debussy was a leader of composers after himself by making a
revolution in classical west music.
In this work impressionism and symbolism has been defined and then C. Debussy, who
broadened the horizons of the XXth century composers by the changes he brought to
music, has been introduced by giving his biography and compositions. His
contributions to music, piano parts from the standpoints of harmonic, esthetic and
technics have been discussed.
Keywords: C. Debussy, impressionism, symbolism, modern music, piano
1. Giriş
Đzlenimcilik, 19. yüzyıl başlarında Fransa’da resim sanatında ortaya çıkan bir akımdır.
Daha sonra ise müzik sanatında da etkisini göstermiştir. Sözgelimi Claude Monet,
Edgar Degas, Camille Pisarro gibi ressamların geliştirdikleri akımın en önemli
özellikleri, renk karışımları yerine saf renklerin kullanılması, ışık ve rengin önde
tutulması, dolaysız anlatımdan kaçınılmasıdır. C. Monet, C. Pisarro, E. Degas,
Auguste Renoir gibi ressamların geliştirdikleri akım; önceki kuşakların dolaysız anlatım
biçimine karşı çıkarak, görüntünün yada düşüncenin kişide oluşturduğu izlenimleri
yansıtmayı amaçlar, adını ise Monet’in 1874 yılında Paris’te sergilenen “impression:
Soleil Levant” (Đzlenim: Gündoğumu) tablosundan almıştır. Bu tabloda denizdeki
güneşin doğuşu resmedilmiştir. “Đzlenimcilik” terimi, başlangıçta hem yukarıda adı
geçen ressamların yaptıklarını hem de bu tabloyu eleştirmek amacıyla kullanılmıştır [1].
Đzlenimci resmin amacı, kısa süre içinde var olan geçici görünümleri tuvale aktarmaktır.
Đzlenimci ressamlarda, ışık ve renk değer haline gelmiştir ve kullanılan ışık gerçek
ışıktır, güneş ışığıdır. Bunun sonucunda da izlenimci ressam, dar stüdyoları bırakıp
tuvalini doğaya taşımış, özgürce güneş ışığından yararlanmıştır. Renk, ışıkla
bütünleştirilmiştir. Nesnelerin doğa içinde aldığı renkleri yakalamak için renk
karışımlarından kaçınılarak saf renkler kullanılmasına önem verilmiştir (Resim 1).
Resim 1: Sargent John Singer: Eskiz Çizen Paul Helleu Karısıyla
Resim sanatındaki bu gelişmelerle beraber, S. Mallarme, P. Valery, A. Rimbaud, P.
Verlaine gibi şairler, süslemelerden ve dolaysız anlatımı amaçlayan “doğalcılık” ve
“gerçekçilik” akımlarına karşı, her şeyin benzetilerle anlatıldığı üstü kapalı biçemi
benimsemişler, sonucunda da “Sembolizm” akımı ortaya çıkmıştır. Đzlenimciler gibi Çağdaş müziğin öncüsü: Claude Debussy, hayatı, eserleri ve müziğe katkıları
sembolistler, düşünceden çok duygulara başvurmuşlardır. Đzlenimcinin ışık ve renkten
daha çok önem verdiği yerde sembolist kelimelerin manasından çok çıkardığı sese
yönelmiştir. Enstrümanlardaki müzik sesi kadar kelimeler önem kazanmıştır. Sadece
gerçekleri yeniden üretmek değil, metaforları kullanarak, sembolleri sunarak, şiirsel
tecrübenin önemini vurgulamıştır. Đnsan varlığının kalbindeki gizeme yönelme tarzı
bunlar olmuştur. Sembolist şairler, anlamdan çok sözcüklerin aralarındaki uyuma ve
özel itinaya önem vermişler; ayrıca çağdaş şiire de öncülük etmişlerdir [2].
Özetle, izlenimci akımda ressamın tam renk, saf renk arayışı, bestecinin tam ses
arayışına koşuttur. Edebiyatta ise G. Flaubert’in “tam sözcüğü” arayışı, o dönemdeki
sanat dalları arasındaki etkileşimi göstermektedir. P. Verlaine, şiir sanatındaki şiiri,
müziği, resmi birlikte dile getirir, belki de müziğin her şeye egemen oluşunu da biraz
eleştirmektedir.
2. Claude Debussy’nin biyografisi
Resim 2 C. Debussy
Claude Achille Debussy, 22 Ağustos 1862’de Paris yakınındaki Saint- Germain
Enlaye’de doğdu. Fakir ailenin beş çocuğundan ilkiydi. C. Debussy doğduğunda ailesi
bir çini dükkanını işletiyordu. Fakir ailenin çocuğu olan C. Debussy, geçim zorlukları
nedeniyle okula gönderilemedi. Okuma yazmayı annesinden öğrenmiştir [3].
1869’da Cerutti’den ilk piyano derslerini alan C. Debussy, daha sonra piyano
çalışmalarına F. Chopin’in öğrencilerinden Mme. Maute de Fleurville ile devam D. B. Çevik
etmiştir. 1873 yılında Paris Konservatuarı’na giren C. Debussy, Fransız müzik yazarı
ve müzik pedagogu olan A. Lavignac’tan (1830-1909) solfej,, hem organist besteci,
hem de Fransız yayımcısı olan A. Durand’dan uyum bilgisi, şair P. Verlaine’nin
kayınvalidesi olan Mme. Marmontel’den piyano, Cesar Franck’tan org dersleri aldı.
Daha o zamanlar “Kural dışı çalıyor”, “Neler yapıyor bu çocuk, yalan yanlış çalıyor”
diye eleştiriliyordu. Fakat sınavlarını başarıyla veriyordu. Onsekiz yaşındayken G.
Bizet’in dostu Ernest Guiraud’tan kompozisyon dersleri almıştır. E. Guiraud, C.
Debussy’i korumakla birlikte, bir gün bazı yapıtları hakkında “Çok ilginç, fakat bunu
sonraya bırakmalısınız, yoksa Roma ödülünü hiçbir zaman kazanamazsınız”
demiştir[1].
1874’de C. Debussy, F. Chopin’in Fa minör Konçertosunu çalıyordu ve görünürde bir
virtüöz kariyeri vardı; fakat 1878 ve 1879’da piyano sınavlarındaki çabaları sonuç
bulmadı ve tüm hayallerini terk etmek zorunda kaldı [3].
Konservatuar öğrenimi süresince C. Debussy eşlikçilik, füg, piyano alanlarında ödüller
almıştır. 1884 yılında, mezun olduğu sene “L’Enfant Prodigue” (Savurgan Çocuk)
isimli kantatıyla Roma Büyük Ödülünü kazanmıştır. Roma’da koro ve orkestra için “Le
Printemps” (ilkbahar) adlı senfonik şiiri bestelemiştir [3].
1887 Şubat’ında Paris’e ailesinin yanına döndü. Paris’e döndükten sonra piyano için
“Suite Bergamasque” (Bergam Suiti) adlı eserini bitirmiş ve aynı yıllarda Sembolist
şairler ve izlenimci ressamların bulunduğu ortamlara girmiştir [4]
1888 ve 1889 yılında Bayreuth’u (Almanya) görmeye gitti ve Paris Dünya Sergisinde
Java’nın “gamelan” müziğine hayran oldu. Ayrıca 1889’da M. Mussorgski’nin “Boris
Godunov” operası P. Çaykovski’nin müziği, C. Debussy’i etkilemişti [3].
Fransız edebiyatının ünlü bir sembolist şairi Stéphane Mallarmé’ (1842-1898) dir. C.
Debussy’e ilk büyük başarıyı S. Mallarmé’nin aynı adlı eserinden esinlenerek yazdığı,
‘Prelude á l’apres midi d’un faune” (Bir Pan’ın Öğleden Sonrasına Prelüd) adlı orkestra
eseri kazandırmıştır. 1894 yılında şarkıcı Therese Roger ile nişanlandı, fakat nişanın
bozulmasının ardından gelen Bohem yıllarındaki en mükemmel başarısı şüphesiz Aralık
1894’teki ‘‘Prelude á l’apres midi d’un faune’’ eseriydi. Pierre Boulez’in “yeni
müziğin temel taşlarından biri” diye belirttiği bu eser, “Sıcak bir öğleden sonrasında
orman perilerini kovalamaktan yorgun düşerek uyuyakalan Pan’ın ihtiras ve tutkusunu
yansıtmaktadır”[5].
1895’e kadar “Pelleas et Melisande” operasının (Pelleas ve Melisande)’in ilk metnini
tamamladı. 19 Ekim 1899’da C. Debussy, bir manken ve G. Dupont’un arkadaşı olan
Rosalie (Lily) Texier ile evlendi ve karısının güzelliğinden etkilenerek veya evliliğin
mutluluğunu yaşayarak Aralık’ta orkestra olarak “Nocturnes”i tamamladı [2].
1901 yılında “La réve blanche” (Beyaz düş)’nin müzik eleştirmeni oldu ve bu yılın
Mayıs’ında “Pelleas ve Melisande”, Opera-Comique’de sergilenmek üzere resmi olarak
kabul edildi. Bu şaheserin 1902 Nisan’ındaki provaları sırasında, başarılı kıyafet
provalarına rağmen elde edilen gelirle borçların ödenmemesi nedeniyle, C. Debussy
aleyhine dava açılması söz konusu olmuşken, 30 Nisan’daki ilk gösterinin Fransız
müziğinde bir dönüm noktası olarak alkışlanmıştır. Sadece on yıl sonra bu opera, Çağdaş müziğin öncüsü: Claude Debussy, hayatı, eserleri ve müziğe katkıları
Paris’te yüzüncü temsilini yaptı. 1903 yılında C. Debussy, kendi dünyasına çekilerek
piyano için “Estampes” (Đzler) adlı eseri tamamladı [2].
1891’den itibaren C. Debussy’nin, olgunluk çağını sürdürdüğü ve yaylı çalgılar kuarteti
“La Mer” (Deniz), “Đmages” (Đmgeler) ve piyano için “Estampes” (Đzler), “Masques”
(Maskeler) yirmi dört prelüdü onun en olgun yapıtları olarak görülür [3].
D’Annunzio’nun “Le Martyre de Saint- Sebastian” (Saint – Sebastian’ın Şehidi) adlı
eserine sahne müziği yazdı ve 1911’de bu eser ilk kez seslendirildi. Bundan sonra da
Ballet Russe, teması ve koreografisi Rus dansçı ve koreograf olan Vatslav Fomitch
Nijinsky (1890-1950)’e ait “Jeux” (Oyunlar) adlı balenin müziğini C. Debussy’den
istedi. 1913 yılında bu bale Diagilev’in topluluğu tarafından oynandı ve ilgi gördü. Bu
yıl içerisinde C. Debussy, piyano prelüdlerinin ikinci kitabını tamamladı [3].
Debussy’nin piyano eserleri, teknik açıdan yeni piyanistliğin öncüsüdür. Yorumcunun
hem parmak hem de pedal inceliklerini uygulamasını sağlamıştır. “Reflets dans I’eau”
(Sudaki Yansımalar), “La soirée dans Grenade” (Grenada’da akşam), “Poissons d’or”
(Altın Balıklar) ve prelüdlerinin ilk bölümünde çoğunluğu oluşturan eserleri, “La
cathedrale engloutie” (Batık Kathedral) bestecinin hayal gücünün nerelere kadar
uzandığını göstermektedir.
Birinci Dünya Savaşı başlamadan önce konser gezileri yapan C. Debussy, eserlerinin
seslendirilişinde orkestrayı yönetti. Bu yıllarda kanserle mücadele etmekteydi. Yazdığı
son yapıtlar ise, “keman-piyano sonatı, viyolonsel sonatı, “Ode a la France” (Fransa’ya
şarkı) kantatı, arp- flüt- viyola sonatıdır.
Döneminin en etkili bestecisi ve müzikal empresyonizm’in kurucusu olan bu büyük
besteci, 26 Mart 1918 yılında Paris, Almanlar tarafından bombalanırken kanserden öldü.
3. Claude Debussy ve izlenimcilik
19. yüzyıl sanat dallarındaki yenilikler, müzik sanatına da yansımıştır. Besteci C.
Debussy, izlenimci (empresyonist) müziğin öncüsü sayılır. C. Debussy, yaşantısı ve
sanatında izlediği yol bakımından “Sembolistler”e yakındır. Đzlenimci ressamların
estetik yaklaşımlarından da etkilenmiştir. Bundan dolayı izlenimcilikle bağdaştırılıp,
bağdaştırılamayacağı tartışılmaktadır. C. Debussy, getirdiği yeniliklerle müzik
tarihinde önemli bir bestecidir. Karol Szymanowski, Ottorino Respighi, Maurice Ravel,
Frederic Delius gibi besteciler de C. Debussy’den başka izlenimci besteciler arasında
sayılabilir[6].
C. Debussy, gençlik yıllarında çağının müziğini eleştiren bestecidir, biran önce çağdaş
Fransız müziğinin yenilenmesi gerektiğini anlamıştır. Onun yenilikçi tavrı, Paris
Konservatuarı’ndaki uyum bilgisi öğretmeni Emile Durand tarafından anlaşılmıştır. E.
Durand, C. Debussy’nin çalışmalarını karmaşık, kuraldışı bulmuştur. Aslında bu
çalışmalar izlenimci müziğin habercileri olmasına rağmen, o yıllarda henüz nasıl bir
yolda ilerlemek istediğine karar vermemiş olduğundan çeşitli etkiler altında kalmıştır.
19. Yüzyıl sonlarında C. Debussy, Richard Wagner’in etkisinde kalmıştır, hatta “La
Demoiselle Elue” (Kutsal Bayan) kantatının yapı bakımından Parsifal’e yakın olduğu
söylenmiştir. Buna ilaveten yalnız R. Wagner’dan değil, Von Meck ailesiyle yaptığı D. B. Çevik
gezilerde A. Borodin ve M. Mussorgsky’nin eserlerini tanımış ve özellikle de M.
Mussorgsky’den etkilenmiştir [7].
1889’daki Paris’te açılan Dünya sergisinde A. N. Rimskiy-Korsakov’un yönettiği
konserleri gören C. Debussy, en çok Afrika, Arabistan ve Pasifik Adaları’ndan gelen
halk müziği topluluklarından etkilenmiştir [8]. 1890’dan sonra besteci, sadelikten yana
olmuş, eserlerini kurallara uyarak yazmak yerine, düş gücünün sesini dinlemiştir. Onun
müziği, dinleyenlerin hayal gücünü harekete geçirmektedir [9].
C. Debussy için tını ve renk çok önemlidir. Orkestrayı küçültmeyi denemiş,
orkestralamada heyecanlandırıcı güçlü etkiler yerine saf tınıları tercih etmiştir. Çalgı
birleşimleri konusunda büyük titizlikle hareket ederek ses renklerinin karışmasını
önlemiş, çalgının özgün tınısını korumaya çalışmıştır. Bakır üflemelerin üstünlüğüne
son vererek tahta üflemelere öncelik tanımıştır. Celesta, arp, glockenspiel, gong gibi
çalgıların esrarengiz renklerinden sık sık yararlanmış, özellikle arp’ı yardımcı görevde
değil, kendine özgü renk ve tınılarını sergileyecek şekilde kullanmıştır. Bütün bu
çalışmalarıyla orkestranın tını hacmini genişleterek, insan sesini zaman zaman bir çalgı
gibi ele almıştır. Çoğunlukla da “pianissimo” ve “piano” gürlüklerini tercih etmiştir [2].
C. Debussy’nin bağlı olduğu kavram ise sessizliktir. “Pelleas ve Melisande” sessizliğin
çarpıcı biçimde kullanıldığı bu opera, başta çok eleştiri almış, besteci en güçlü
duygularını bastıran Melisande’in sadece “sessizlik” ile anlatılabileceğini savunmuştur.
Tınısal açıdan getirdiği yeniliklerle beraber, sessizliği anlatım aracı olarak görüp
kullanmasıyla C. Debussy, Anton Webern başta olmak üzere birçok besteciye önemli
bir esin kaynağı olmuştur.
Đzlenimci müzikte durağanlık, ölçülük, vurgudan kaçınma gibi kavramlar önemlidir. C.
Debussy’nin saf sese duyduğu hayranlık çarpıcı ve renkli bir etki yaratmaktadır. Teknik
açıdan bu durum, tonalitenin belirsizliği, armoninin genel olarak durağanlığı, ezgi ve
eşlik arasındaki ayrımdan doğmuştur. Genel tını, besteci C. Debussy için, şarkı
dizelerinden çok daha önemliydi. Bunun sonucunda “izlenimci” ressamların
resimlerine benzer parlak renk tınısı doğmuştur. Đzlenimci müzik, neticede ruh haline
bağlıdır. C. Debussy’nin tarzının Đzlenimci olarak adlandırılmasının nedeni, resimsel
imgeleri ve zarif renklendirmelerinden dolayıdır [9].
C. Debussy’nin “izlenimciliği” (empresyonizm), müzikte ezginin tüm duyulara karşı,
besteci kendisini iç organlarıyla yaşayan biriymiş gibi düşünürken, rüzgarın hareketini
bir su gibi de görmektedir. Yani izlenimci müzikte, ritim ve ölçüm, belirsizliğe doğru
eğilim gösterir. C. Debussy, 1915’de Bernardo Molinari’ye yazdığı bir mektupta,
“Henüz armoninin sürecini yaşamaktayız. Bu arada tek başına tını güzelliğiyle yetinen
müzikçi çok az” demektedir [10].
Görüldüğü gibi, izlenimcilikle başlayan 20. yüzyıl müziği, özetleyici, yalın, tekrardan
kaçınandır. Resimde, müzikte, edebiyatta izlenimciliğin özelliği “halka özgü” akım
olmamasıdır. Yumuşaklık ve inceliklik arasında bir etkileşim olmakla beraber, titizliği
ortaya koymaktadır. Çağdaş müziğin öncüsü: Claude Debussy, hayatı, eserleri ve müziğe katkıları
4. Claude Debussy ile ilgili yapılan çalışmalar
Vallas (1973) “Claude Debussy” adlı eserinde; Debussy’nin yaşamını, çalışmalarını ve
yazarın Onun hakkındaki görüşlerini ortaya koymaktadır [4].
Lockspeiser (1936) “The Master Musicians” adlı eserinde C. Debussy’nin eserlerini ele
alarak öğrencilere rehber olabilecek nota basımıyla, öğrencilere katkıda bulunmuştur
[5].
Ewen “The World of Twentieth Century Music” adlı kitabında, 20. yüzyıl başlığı adı
altında izlenimcilik, C. Debussy’nin Müziğini ele alarak, öğrencilerin Onun piyano
eserlerini yorumlamalarında yardımcı olabilecek görüşlerini ileri sürmüştür [11].
Aguettant “ La Musique de Piano” adlı eserinde C. Debussy’nin piyanistliğini ve piyano
eserlerindeki teknik özellikleri ele alarak öğrencilerin gelişimine katkıda bulunmuştur
[12].
5. Claude Debussy’nin eserleri
C. Debussy’ nin orkestra, piyano, lied, opera, oratoryo ve bale alanlarında verdiği
eserleri aşağıda belirtilmiştir[13].
Orkestra yapıtları:
- Prélude à l’aprés-midi d’un faune (1892-1894) (Bir Pan’ın öğleden sonrasına Prelüdü)
- Nocturnes ( 1893-1899)
- La Mer ( 1903-1905) (Deniz)
- Images (1906-1912) (Đmgeler)
- Berceuse Héroique (1915) (Kahramanlık Ninnisi)
Piyano yapıtları:
- Đki Arabesque (1888) (Deux Arabesques)
- Nocturne (1890)
- Suite Bergamasque (1890-1905) (Bergam Suiti) (Bergam: Italya’da şehrin adı)
- Pour le Piano ( 1896 – 1901) (Piyano için)
- Estampes (1903) (Đzler)
- D’un cahier d’esquisses (1903) (Bir Deneme Defter’inden)
- Masques (1904) (Maskeler)
- L’ısle Joyeuse (1904) (Sevinçli Ada)
- Images (I-1905 / II-1907) (Đmgeler)
- Children’s Corner (1906-1908) (Çocukların Köşesi)
- Hommage á Haydn (1909) (Haydn’a Saygı)
- 12 Etudes (I, II, 1915) (12 Etüdler)
- Petite Suite (Dört el için, 1889) (Küçük Süit)
- Six epigraphes antiques (Dört el için, 1914) (Altı Eskiçağ Tarihi)
- Lindaraja (Đki piyano için, 1901)
- En blanc et noir (Đki piyano için, 1915) (Siyah ve Beyaz)
- Fantasie Pour Piano et orchestra (1889) (Piyano ve Orkestra için Fantezi) D. B. Çevik
Liedler:
- Nuit d’etoiles (1876’da bestelendiği sanılmaktadır) (Yıldızlar’ın Gecesi)
- Beau soir, (Güzel Akşam)
- Fleur des blés (1878) (Buğdayların Çiçeği)
- Mandoline
- La belle au bois dormant (Ormanda Uyuyan Güzel)
- Voici que le printemps (Đşte ilkbahar)
- Paysage Sentimental (1880-1883) (Duygusal Manzara)
- Zephyr (1881)
- Rondeau (1882) (Rondo)
- Quatre Melodies pour Mme. Vasnier (Madame Vasnier için dört melodi) (1882-1884)
- Cinq poems de Baudelaire (1887-1889) (C. Baudelaire’in Beş Şiiri)
- Ariettes oubliées (1883-1903) (Unutulan Küçük Aryalar)
- Fétes galantes (I-1892, II-1904) (Sevgi Bayramı)
- Trois poems de St. Mallarmée (1913) (St. Mallarme’nin üç şiiri)
- Noel des enfants qui n’ont plus de maisons (1915), (Artık evleri olmayan Çocuklar’ın
Noel’i
Opera, oratoryo ve bale:
- Pelleas et Melisande (Beş perdelik lirik dram, 1902 ( Pelleas ve Melisande)
- Le Martyre de St. Sebastian (G. D’Annunzio’nun bir mystere – oyununa müzik,
1911) (Saint- Sebastian’ın Şehidi) 5 perdelik sahne eseridir.
- L’enfant Prodigue (Kantat, 1884) (Savurgan Çocuk)
- Jeux (Bale, 1912) (Oyunlar) V. F. Nijinsky tarafından 1912’de dans edilmiş bale
şiiridir.
- Khamma (Bale, 1912) (Bale pandomim, 3 perdelik)
- Boite a Joujoux (Çocuk balesi, 1913) (Oyuncak Kutusu)
6. Claude Debussy’nin müziği
Debussy’nin müziğini anlayabilmek için, On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısının
sonlarında egemen olan iki önemli sanat akımını incelemek gerekir:
Bunlardan izlenimcilik akımı (Empresyonizm), ilk olarak resim sanatında ortaya çıkan
akımdır. Empresyonistler, Claude Monet, Edgar Degas, Camille Pissarro gibi
ressamlardır. Sözgelimi Claude Monet, nesnelerin somut gerçekliğinden çok, etraflarını
saran atmosferin titreşimlerinin ve buna bağlı olarak ışık, renk oyunlarının üzerinde
bıraktığı izleri verme çabasında olmuş; gerçekliğin en karışık görünümünü saptayarak,
kaçanı kavramaya çalışmıştır. Uyuyan bir suyun üzerine yansıyan hayatı, ya da
uzaklardaki çanın usulca kımıldattığı yaprakların titreşimini resmetmiştir. C. Monet, iki
nehir arasında süzülen ve belki de pusuda bekleyen “bir kedi tırmığından” kaçan “altın
balıklar”ın pırıltılı ışıklarını, müzikal bir şekilde çağrıştırmaya çalışmıştır. Đşte C.
Debussy’nin müzikte yapmaya çalıştığı da budur [11].
Bununla beraber, aralarındaki temel fark, empresyonistlerin beste yapmamaları, sadece
üzerine gölgelerin yansıdığı bir retina (gözlemleyen bir göz) olarak kalmak Çağdaş müziğin öncüsü: Claude Debussy, hayatı, eserleri ve müziğe katkıları
istemeleridir. C. Debussy, her zaman muhteşem ve gizli bir marifetle, derin bir
bütünlük anlayışıyla beste yapardı. Empresyonistler ve C. Debussy arasındaki
benzerlik, duyumların karmaşıklığı ve flu (belirsiz) bir izlenim tarzlarının olmalarıdır.
Ama onun alacalı sis görünümü altındaki sağlam ve belirgin çizgili uslübu
empresyonistlerinkinden çok farklıdır.
Bu dönemde edebiyat dalında ortaya çıkan akım Sembolizmdir. Bu akım, bir durumu
üstü kapalı olarak vermektedir. Sembolist şairlerde, kelimenin yarattığı his, renk ve ses
önemlidir. Sembolist şairler arasında Fransız edebiyatının ünlü şairi olan Paul Verlaine
(1844-1896), S. Mallarmé (1842-1898) ve Arthur Rimbaud (1854-1891) gelir.
Sembolizm, müzikle iç içedir. Bunu P. Verlaine “Müzik, herşeyin üzerindedir” diyerek
belirtmiştir. C. Debussy, kendi müziğini sembolist şairlerin eserlerine yakın bularak, bir
izlenimci olarak adlandırılmaktan hoşlanmamıştır. Örneğin, “Cinq Poéms de Charles
Baudelaire” (C. Baudelaire’nin Beş Şiiri) adlı yapıtında C. Debussy, şarkı dizisi
oluşturmuştur. Bunu da yakın arkadaşı Paul Dukas “Debussy üzerindeki en önemli etki
müzisyenlerden değil, edebiyattan gelmiştir” sözleriyle ifade etmiştir [12].
“C. Debussy, efsane ve şarkılarımızın içerisindeki müziksel ve şiirsel atmosferi ile
ilgilenen, ırkımızın ruhu ile bağdaşan tüm R. Wagner teorilerini müziğimize adapte
edecek ilk Fransız dahisidir. Onun gibi bir adam, kendi başına ya da bir şairin
yardımıyla operamızı eski ve dar kalıplarından koparabilir. Bırakalım, müzik ve şiiri
bir formda buluştursun, bunu müzik yada şiirden birini ön plana çıkarmak için değil,
drama için yapacaktır. Bırakın, içindeki şair, tüm edebi süslemelerini özgürce açığa
vursun ve bırakın, içindeki müzisyen, dramatik duyguları bölen tüm vokal ve orkestral
etkilere karşı dursun. Bırakın, tüm reçitatif arya, stresso’dan çok gerektirmedikçe
vazgeçsin. Bırakın, eski simetrik melodi çerçevesini yıksın. Melodisini
Almanlaştırmadan, bırakın melodisini şiire uydursun. Tek kelimeyle ifade edecek
olursam, bırakın müziği söz olsun, ancak öyle bir söz olsun ki her harfi müzik olsun.
Bırakın orkestra, değişik duyguları ifade eden pek çok temayı bir araya getirmek ve
geliştirmek için bilimi, etkileşimi kullansın. Her kim böyle bir şey yaratırsa o büyük bir
adam olacaktır ve hepimizin sevgisini kazanacaktır. Formlarını Almanya’dan almış
olsa da onları motife edecek ve her zaman bir Fransız olarak kalacaktır. Almanlar
Richard Wagner’in yüce ismini haykırdıklarında biz de bu ismi haykıracağız, bu isim şu
anda tanınmıyor olsa da çok yakında ismini alkışlar ve çığlıklar eşliğinde duyacağız”[4].
Debussy’nin izlenimci müziği, 19. yüzyılın armoni yapısına inanmamıştır. 21 notalık
dizi oluşturmuştur. Tahta üflemeli çalgıları birer insan sesi gibi kullanmıştır, her birine
solo görevler vermiştir. C. Debussy’nin müziğinde, bakır üflemeli çalgılar özgün
tınılarıyla orkestraya yeni bir soluk getirmiştir. C. Debussy, piyanoda ses alanları ve
pedalların ustaca kullanmasıyla kendine has bir üslup (biçem) yaratmıştır. Besteci,
sadecilikten yana olmuş, yapıt oluştururken kurallara uymak yerine hayal gücünü
kullanmıştır. Onun için, tını ve renk vazgeçilmez öğelerdir. Orkestrayı küçülterek,
orkestralamada saf tınıları yeğler. Çalgının kendine has tınısını korumaya çalışır. Bakır
üflemelilerden çok tahta üflemelilere önem vermiştir. Arp, gong, celesta gibi çalgıların
kendilerine özgü renk, tınılarını kullanmıştır. Đnsan sesini de bazen çalgı gibi ele alarak
orkestranın tınısını genişletmiştir. Çoğunlukla piano, ve “pianissimo” gibi gürlük
terimlerini tercih etmiştir. C. Debussy’nin bağlı olduğu “Sessizlik” kavramı, “Pelleas et
Melisande” (Pelleas ve Melisande) operasında eleştirilmiş, besteci ise sadece sessizlikle
bu duyguyu verebileceğini belirtmiştir [9]. D. B. Çevik
C. Debussy’nin müziği, yumuşak ve hafifken, R. Wagner ve J. Strauss’un yıkıcı,
ezicidir. Ezgiyi meydana getirirken, Uzakdoğu’nun pentatonik dizilerinden ve tam ses
dizisinden faydalanır. C. Debussy’nin müziğe getirdiği en önemli yenilik armonik
alandadır. “Benim arzum, belli kurallara bağlı kalmadan, sadece duyduğumu tekrar
yaratabilmektir” [14]. diyerek bu konudaki inancını ifade etmiştir.
C. Debussy’i biri “-ism” ile uzlaştıracaksa, sembolizm en doğrusudur. Sadelik ve
mesafeye olan arzusu onu hiç bırakmamıştır. Çocukken büyük boşluklardan oluşan
küçük resimleri tercih etmiştir. Pelleas’ın kendisi, Onun 40. yılına kadar olan
ideallerinin tam özetidir. Nisan 1902’de Pelleas’ı seçmesinin nedenini açıkladı: “Ben
müzikten belki de diğer sanatlardan daha fazla olan, Doğanın açık üretimine bağlı
olmayan fakat Doğa ve hayal gücü arasındaki gizemli bağı içeren özgürlük istedim.” Bu
özgürlüğü kuvvetlendirmek için diğerleri de olmalıdır. Halk, kendi düşüncesini
söylemekte özgür olmalı: Sadece uzun yıllar önce yaşayıp saygı değer olmuş kişilere
yüklenmiş birtakım saçmalık olan, zorunlu saygı sanatta yoktur” cevabın kendisi özgür
resim, bir müzik eğitimiyle kösteklenmemiştir. “Sanat sevgisi,, açıklamalara bağlı
değildir veya yeni bir eser hakkında “Onu birçok kez duymalıyım” diyenlerin
deneyimiyle bağlı değildir. Gerçekten müzik dinlediğimizde, duymak istediğimizi
hemen duyarız. En zor kazanılan özgürlük ise, sanatçının sadece kendini mutlu etmek
istemesidir” [6].
Debussy, insan duygularının, düşüncelerinin, güzelliklerinin, müzikte yansıtmalarını
çeşitli yöntemlerle geliştirerek ele almıştır. Onun müziği, müziğin estetik yönlerini
geliştirmeye yöneliktir. C. Debussy, hayal gücüne dayalı heyecan içinde, zarifçe
betimleyerek kendine özgü üslubuyla müziğini çeşitli yollarla zenginleştiriyor,
geliştiriyor. C. Debussy, melodilerinde hayatın neşeli, parlak duygularını, güneşli çizgi
ve şekillerle hissettiriyor [15].
19. ve 20. yüzyılda C. Debussy, başta Fransa olmak üzere birçok ülkenin en büyük
bestecilerinden biri sayılır. Yapıtlarıyla daha sonraki dönemlerde birçok bestecinin
örnek aldığı müzik ustasıdır.
Bu çalışma ile, “Đzlenimcilik”, “C. Debussy ve Đzlenimcilik”, “Debussy’nin
biyografisi”, “Debussy’nin eserleri hakkında bilgi verilerek müziğine getirmiş olduğu
yenilikler ele alınmıştır. Özellikle piyano öğretiminde, C. Debussy’nin eserleri önemli
bir yere sahiptir. Çünkü, piyano eğitimciliğine yönelik eserler üretmiştir. Bundan
dolayı, yirminci yüzyıla damgasını vurmuş bir besteci olarak Onun eserleri öğrencilere
tanıtılmalıdır. Piyano eğitimcileri, bu eserleri iyi bilmeleri ve kullanmaları durumunda
öğrencilerin çeşitli dönemlere ait eserleri tanımalarında yardımcı olurlar. C. Debussy,
eserlerini sadece piyano eğitimi amacıyla yazmamıştır. Onun piyano eserleri özellikle
ileri düzeydeki öğrenciler tarafından çalınmakta ve çağımızın değişkenliğini ve
üretkenliğini anlamada bir araç olarak kullanılmaktadır. Çağımızın müziğini daha iyi
anlamak ve öğretebilmek için C. Debussy’nin eserlerine çalışmak, çağdaş bir müzik
eğitimine ve eğitimcisine daha çok katkı sağlayacaktır. Çağdaş müziğin öncüsü: Claude Debussy, hayatı, eserleri ve müziğe katkıları
6. Kaynaklar
[1] William, A. “Music in the 20th Century”, New York. s: 129-132 (1966)
[2] Thompson, O. “Claude Debussy”, New York. Dover Pulications. s: 124- 129-
132-138 (1967)
[3] Stanley, S. “Collins Classical Music Encylopedia”, New York. Harper Collins
Publishers. s: 292- 293- 297- 298 (1986)
[4] Vallas, L. “Claude Debussy His Life and Works”, New York. Daver
Pulications. s: 5-74-78-79 (1973)
[5] Lockspeiser, E. “Claude Debussy”, New York, s: 130 (1936)
[6] Denis, A. “The New Oxford Companion to Music”, USA. Oxford University
Press. s: 543 (1948)
[7] Stanley, S. “The New Grove Dictionary of Music Musicians”, New York. s:
303 (1986)
[8] Lesure, F. “Debussy on Music”, Ithaca, New York. Cornell University Press. s:
69-225 (1988)
[9] Parks, R. “The Music of Claude Debussy”, USA. Yale University Press. s:
135-158 (1979)
[10] Finkelstein, S. “How Music Expresses Ideas”, USA. s: 102 (1952)
[11] Ewen, D. “The World of Twentieth Century, MusiC. s: 196
[12] Aguettant, L. “La Musique de Piano”, France. Editions Michel Albin. s: 8-415
[13] http://www.classical.com/composer/workslist (10.02.2007).
[14] Dawes, F. “Debussy Piano Music”, Londra. BBC Publications. s: 10 (1969)
[15] Heinrich, S. “Claude Debussy”, Atlantis Verlay. s: 135 (1943)
